کد مطلب:314721 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:188
سقاخانه در سایر بقاع متبرکه تهران
چنان كه گذشت تعداد بقاع متبركه ی موجود در محدوده ی تهران بسیار زیاد بوده است. ولی برای مطالعه چگونگی و قدمت سقاخانه های مربوط به این اماكن باید توجه داشت كه: اولا تعدادی از این اماكن پس از توسعه شهر تهران داخل این محدوده شده اند و طبعا بناهای اطراف آنها دچار تغییرات بسیاری شده است. ثانیا تعدادی از اماكن متبركه موجود در محدوده تهران قدیم نیز در نتیجه ی عملیات توسعه و شهرسازی، به كلی ویران گردیده اند. مضاف بر اینها، تغییر بافت سریع محلات تهران هم چنان كه گذشت؛ ویرانی و تغییر كاركرد گروه دیگری از این سقاخانه ها را موجب گشته است.
همین ملاحظات، دشواری های فراوان را در روند تحقیق در مورد سقاخانه های
[ صفحه 214]
منسوب به اماكن متبركه تهران، ایجاد كرده اند. لذا در ادامه بحث، تا حد امكان به ارائه گزارشهای كوتاه دیگری در مورد تعدادی از این سقاخانه ها، پرداخته شد.
- در فاصله ای نه چندان دور از بقعه امامزاده ابراهیم (علیه السلام) واقع در گود زنبورك خانه، سقاخانه كوچك و محقری وجود دارد كه متروك و بدون آب مانده است. این سقاخانه، از تورفتگی مختصری در دیوار خانه مجاور مسجد پدید آمده است. احتمالا تمسك به این بقاع متبرك یكی از دلایل احداث این سقاخانه بوده است. به نظر می رسد كه امروزه این مكان، كارایی چندانی نداشته و عن قریب است كه چون دیگر اسلاف خود، در شرف ویرانی قرار گیرد.
- گویا امامزاده روح الله بن موسی كاظم (علیه السلام)، واقع در خیابان باب همایون نیز سقاخانه ای داشته است. لیكن به علت تغییرات شدید بافت محله و خیابان های اطراف امامزاده، جستجو برای یافتن سقاخانه منسوب به آن، بی نتیجه ماند. با این حال آب سردكن های متعدد در كنار دكان های اطراف این بقعه، سابقه وجود چنین سقاخانه ای را تا حدودی تأیید می كند.
- در مقابل بقعه ی امامزاده سید اسحاق (علیه السلام) در كوچه خدابنده لو، سقاخانه ای موسوم به سقاخانه ناظم الرعایا مشاهده شده، كه ظاهرا برای همین مكان متبركه، بنا شده است. این سقاخانه كه قدمتی بیش از 60 سال دارد؛ چندی است به دلیل بی توجهی مسئولان رو به ویرانی است. این سقاخانه قسمتی از موقوفه ی شخصی به نام ناظم الرعایا است كه در جنب خانه مسكونی وی قرار گرفته است.
تزیینات كاشی زیبای این خانه كوچك، گویا دوران عزت و گذشته افتخارآمیز آن است. بنای سقاخانه فوق به همراه مجموعه ی بناهایی كه شامل خانه
[ صفحه 215]
مسكونی، آب انبار و حمام - كه امروزه به صورت تعدادی كارگاه در آمده اند - می شوند فعلا به دلیل مخدوش ماندن وضعیت مالكیت و اجاره آن از سوی سازمان اوقاف تهران، چندان قابل بهره برداری نیست. آبگیری این سقاخانه هم مدتی است كه بسته شده است. در هنگام بررسی، فقط چراغی روشن و بیرقی چند، از درون پنجره بسته ی این سقاخانه نیمه متروك پذیرای گروه اندك متوسلان به موكل این مكان مقدس بود.
در مورد بقعه امامزاده معصوم (علیه السلام) و نیز امامزاده حسن (علیه السلام)، در جنوب تهران نیز باید گفت كه با وجود آب سردكن های متعدد و سقاخانه های موقتی و سیار فراوان كوچه های اطراف این اماكن متبركه، سقاخانه ای خاص و منسوب به این بقاع متبرك مشاهده نشد. البته تمامی آب سردكن ها و منبع های سقاخانه های موقتی این محله به خصوص در ایام عزاداری دارای تزییناتی متنوع به نشانه توسل و استعانت از موكل آب حضرت ابوالفضل (علیه السلام) و حضرت امام حسین (علیه السلام) هستند.
در نزدیكی و درون بقعه سید واقع در بازار ارسی دوزها نیز سقاخانه ای مشاهده نشد و حافظه اهالی كه اكثرا به تازگی در این اطراف ساكن شده اند، خاطره ای از وجود چنین بنایی را هم به دست نداد. از دیگر سقاخانه های بقاع متبركه تهران می توان به سقاخانه نوروزخان اشاره كرد كه نظر به قدمت و اهمیت آن در جایی دیگر با تفصیل بیشتر بدان پرداخته خواهد شد. ضمنا در باب وجود سقاخانه در سایر بقاع مورد بررسی تهران نیز به دلیل تغییرات بافت محله ها و نیز جایگزینی منبع های سقاخانه های موقتی و دستگاه های آب سردكن، نتیجه قابل استنادی به دست نیامد.
[ صفحه 216]
همین ملاحظات، دشواری های فراوان را در روند تحقیق در مورد سقاخانه های
[ صفحه 214]
منسوب به اماكن متبركه تهران، ایجاد كرده اند. لذا در ادامه بحث، تا حد امكان به ارائه گزارشهای كوتاه دیگری در مورد تعدادی از این سقاخانه ها، پرداخته شد.
- در فاصله ای نه چندان دور از بقعه امامزاده ابراهیم (علیه السلام) واقع در گود زنبورك خانه، سقاخانه كوچك و محقری وجود دارد كه متروك و بدون آب مانده است. این سقاخانه، از تورفتگی مختصری در دیوار خانه مجاور مسجد پدید آمده است. احتمالا تمسك به این بقاع متبرك یكی از دلایل احداث این سقاخانه بوده است. به نظر می رسد كه امروزه این مكان، كارایی چندانی نداشته و عن قریب است كه چون دیگر اسلاف خود، در شرف ویرانی قرار گیرد.
- گویا امامزاده روح الله بن موسی كاظم (علیه السلام)، واقع در خیابان باب همایون نیز سقاخانه ای داشته است. لیكن به علت تغییرات شدید بافت محله و خیابان های اطراف امامزاده، جستجو برای یافتن سقاخانه منسوب به آن، بی نتیجه ماند. با این حال آب سردكن های متعدد در كنار دكان های اطراف این بقعه، سابقه وجود چنین سقاخانه ای را تا حدودی تأیید می كند.
- در مقابل بقعه ی امامزاده سید اسحاق (علیه السلام) در كوچه خدابنده لو، سقاخانه ای موسوم به سقاخانه ناظم الرعایا مشاهده شده، كه ظاهرا برای همین مكان متبركه، بنا شده است. این سقاخانه كه قدمتی بیش از 60 سال دارد؛ چندی است به دلیل بی توجهی مسئولان رو به ویرانی است. این سقاخانه قسمتی از موقوفه ی شخصی به نام ناظم الرعایا است كه در جنب خانه مسكونی وی قرار گرفته است.
تزیینات كاشی زیبای این خانه كوچك، گویا دوران عزت و گذشته افتخارآمیز آن است. بنای سقاخانه فوق به همراه مجموعه ی بناهایی كه شامل خانه
[ صفحه 215]
مسكونی، آب انبار و حمام - كه امروزه به صورت تعدادی كارگاه در آمده اند - می شوند فعلا به دلیل مخدوش ماندن وضعیت مالكیت و اجاره آن از سوی سازمان اوقاف تهران، چندان قابل بهره برداری نیست. آبگیری این سقاخانه هم مدتی است كه بسته شده است. در هنگام بررسی، فقط چراغی روشن و بیرقی چند، از درون پنجره بسته ی این سقاخانه نیمه متروك پذیرای گروه اندك متوسلان به موكل این مكان مقدس بود.
در مورد بقعه امامزاده معصوم (علیه السلام) و نیز امامزاده حسن (علیه السلام)، در جنوب تهران نیز باید گفت كه با وجود آب سردكن های متعدد و سقاخانه های موقتی و سیار فراوان كوچه های اطراف این اماكن متبركه، سقاخانه ای خاص و منسوب به این بقاع متبرك مشاهده نشد. البته تمامی آب سردكن ها و منبع های سقاخانه های موقتی این محله به خصوص در ایام عزاداری دارای تزییناتی متنوع به نشانه توسل و استعانت از موكل آب حضرت ابوالفضل (علیه السلام) و حضرت امام حسین (علیه السلام) هستند.
در نزدیكی و درون بقعه سید واقع در بازار ارسی دوزها نیز سقاخانه ای مشاهده نشد و حافظه اهالی كه اكثرا به تازگی در این اطراف ساكن شده اند، خاطره ای از وجود چنین بنایی را هم به دست نداد. از دیگر سقاخانه های بقاع متبركه تهران می توان به سقاخانه نوروزخان اشاره كرد كه نظر به قدمت و اهمیت آن در جایی دیگر با تفصیل بیشتر بدان پرداخته خواهد شد. ضمنا در باب وجود سقاخانه در سایر بقاع مورد بررسی تهران نیز به دلیل تغییرات بافت محله ها و نیز جایگزینی منبع های سقاخانه های موقتی و دستگاه های آب سردكن، نتیجه قابل استنادی به دست نیامد.
[ صفحه 216]